W świecie kredytów i pożyczek niewiele osób zdaje sobie sprawę, że w określonych sytuacjach możliwe jest skorzystanie z tzw. sankcji kredytu darmowego. To wyjątkowe uprawnienie konsumenta, które – w przypadku naruszenia prawa przez kredytodawcę – pozwala spłacić wyłącznie kapitał kredytu, bez żadnych odsetek, prowizji czy opłat. Co więcej, umożliwia także odzyskanie kosztów już poniesionych. Jakie warunki muszą być spełnione? Kto może z niej skorzystać i jak wygląda procedura?
Na czym polega sankcja kredytu darmowego?
Sankcja kredytu darmowego to środek ochrony prawnej konsumenta, wprowadzony w art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Jej głównym celem jest zdyscyplinowanie banków i firm pożyczkowych do rzetelnego informowania klientów o warunkach finansowania.
Jeśli kredytodawca dopuści się naruszeń formalnych lub informacyjnych, konsument może domagać się, aby kredyt został rozliczony wyłącznie do wysokości otrzymanego kapitału. W efekcie kredyt staje się „darmowy” – instytucja finansowa traci prawo do pobierania odsetek, prowizji, opłat przygotowawczych i innych kosztów.
Kiedy można skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
Sankcja przysługuje wyłącznie konsumentom, którzy zawarli umowę kredytu konsumenckiego – czyli kredytu udzielonego osobie fizycznej na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą lub zawodową. Nie ma więc zastosowania w przypadku kredytów hipotecznych ani kredytów zaciąganych przez przedsiębiorców.
Aby móc skutecznie powołać się na sankcję, muszą być spełnione następujące warunki:
- Rodzaj kredytu: Dotyczy tylko kredytu konsumenckiego, czyli zaciąganego przez osoby fizyczne na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą. Nie obejmuje kredytów hipotecznych.
- Wysokość kredytu: Kwota kredytu nie może przekroczyć 255 550 zł (lub równowartości w walucie obcej).
- Data umowy: Umowa została zawarta po 18 grudnia 2011 r.
- Status kredytobiorcy: Kredytobiorca jest konsumentem, nie przedsiębiorcą.
- Naruszenie przepisów: Kredytodawca nie dopełnił obowiązków przewidzianych w ustawie.
- Termin zgłoszenia: Oświadczenie należy złożyć w ciągu roku od zakończenia spłaty kredytu.
Jakie naruszenia uprawniają do zastosowania sankcji?
Przepisy ustawy wskazują szereg sytuacji, w których można skorzystać z sankcji kredytu darmowego. Najczęstsze z nich to:
- Brak w umowie obowiązkowych informacji, takich jak rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO), harmonogram spłat czy całkowity koszt kredytu.
- Nieprzekazanie formularza informacyjnego przed zawarciem umowy kredytowej.
- Nieprzekazanie egzemplarza umowy konsumentowi.
- Błędy w wyliczeniach RRSO, kosztów pozaodsetkowych lub brak przejrzystości zapisów.
- Przekroczenie ustawowych limitów kosztów pozaodsetkowych.
- Wprowadzenie do umowy niedozwolonych klauzul, sprzecznych z ustawą.
Warto zaznaczyć, że nawet jedno z powyższych naruszeń może otworzyć drogę do zastosowania sankcji – nie muszą one występować łącznie.
Jakie są skutki zastosowania sankcji kredytu darmowego?
Jeżeli sankcja zostanie skutecznie zastosowana, kredytodawca może domagać się od konsumenta wyłącznie zwrotu kwoty kapitału, którą ten otrzymał. Wszelkie inne opłaty – w tym odsetki, prowizje, opłaty przygotowawcze czy składki ubezpieczeniowe – nie są należne.
Co więcej, jeśli konsument już je zapłacił, przysługuje mu prawo żądania ich zwrotu. Otwiera to drogę do odzyskania nienależnie pobranych środków, co może mieć ogromne znaczenie zwłaszcza w przypadku drogich kredytów ratalnych, chwilówek czy pożyczek online.
Jak zgłosić sankcję kredytu darmowego?
Konsument, który chce skorzystać z tego uprawnienia, musi złożyć pisemne oświadczenie do kredytodawcy. Powinno ono zawierać wskazanie podstawy prawnej (art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim), opis naruszeń przepisów przez kredytodawcę, żądanie rozliczenia kredytu wyłącznie do wysokości kapitału.
Oświadczenie należy doręczyć w sposób umożliwiający potwierdzenie daty odbioru – np. listem poleconym za potwierdzeniem odbioru.
Uwaga – termin na złożenie oświadczenia wynosi dokładnie rok od dnia wykonania umowy, co najczęściej oznacza dzień spłaty ostatniej raty kredytu. Po jego upływie uprawnienie wygasa i nie można już skutecznie dochodzić roszczenia.
Zwrot kosztów kredytu – co dalej po złożeniu oświadczenia?
Po skutecznym złożeniu oświadczenia kredytobiorca może dochodzić zwrotu nienależnie pobranych opłat – np. odsetek, prowizji, kosztów ubezpieczenia – w sześciuletnim terminie przedawnienia. W razie braku reakcji ze strony kredytodawcy sprawa może trafić do sądu.
Dlatego warto od początku zadbać o poprawnie sformułowane żądanie, precyzyjne udokumentowanie naruszeń i – co niezwykle ważne – prawidłowe wyliczenie należności, które można odzyskać.
Przykładowe sytuacje, w których można skorzystać z sankcji
Wyobraźmy sobie, że bank udziela kredytu konsumenckiego na zakup sprzętu RTV, ale nie przekazuje klientowi formularza informacyjnego i nie podaje w umowie RRSO. Mimo to nalicza prowizję, opłatę przygotowawczą i odsetki. W takiej sytuacji – jeśli kredyt został już spłacony, a nie minął jeszcze rok – konsument może złożyć oświadczenie o sankcji kredytu darmowego i domagać się zwrotu kosztów.
Podobnie będzie, jeśli firma pożyczkowa przekroczy ustawowy limit kosztów pozaodsetkowych albo zawrze w umowie klauzule sprzeczne z ustawą. Sankcja działa także wtedy, gdy kredytodawca nie doręczył umowy lub wprowadził konsumenta w błąd co do kosztów finansowania.
Czy warto korzystać z sankcji kredytu darmowego?
Zdecydowanie tak – sankcja kredytu darmowego to jedno z najskuteczniejszych narzędzi ochrony konsumentów w relacjach z instytucjami finansowymi. Pozwala ograniczyć koszt kredytu do samego kapitału, a w wielu przypadkach odzyskać nawet kilka tysięcy złotych nienależnie zapłaconych opłat. Warunkiem skuteczności jest jednak precyzyjna analiza dokumentów, szybkie działanie oraz właściwe przygotowanie pisma do kredytodawcy.
Jeśli podejrzewasz, że Twoja umowa kredytowa zawiera błędy lub została zawarta niezgodnie z przepisami – nie zwlekaj.
Skontaktuj się ze mną. Przeanalizuję Twoją sprawę, sprawdzę, czy możesz skorzystać z sankcji kredytu darmowego, przygotuję niezbędne oświadczenia i pomogę odzyskać to, co jest Ci należne.
Podobnie będzie, jeśli firma pożyczkowa przekroczy ustawowy limit kosztów pozaodsetkowych albo zawrze w umowie klauzule sprzeczne z ustawą. Sankcja działa także wtedy, gdy kredytodawca nie doręczył umowy lub wprowadził konsumenta w błąd co do kosztów finansowania.
